„Oni decydowali na Górnym Śląsku w XX wieku” to zbiór 14 prac poświęconych 14 postaciom, które kierowały losami Górnego Śląska i Górnoślązaków w minionym wieku. Ukazują one życie i działalność polityczną wojewodów śląskich, nadprezydentów prowincji śląskiej, nazistowskich Gauleiterów, komunistycznych I sekretarzy oraz biskupów diecezji katowickiej. Autorami tekstów są zarówno doświadczeni historycy związani ze Śląskiem (np. Jan F. Lewandowski, Krzysztof Nowak, Michał Smolorz, Bogusław Tracz) jak i młodzi historycy związani większości z Uniwersytetem Śląskim (np. Łukasz Gądzik, Janusz Mokrosz, Mirosław Sikora, Mateusz Sobeczko, Mirosław Węcki).
W książce przedstawiono górnośląską działalność znanych w całej Polsce polityków, takich jak Wojciech Korfanty, Michał Grażyński, Jerzy Ziętek, czy Edward Gierek. Nie zabrakło jednak miejsca dla może mniej znanych,a nie mniej wpływowych postaci takich jak Hans Lukaschek, Roman Paszkowski, czy biskupi Stanisław Adamski i Herbert Bednorz.
Na szczególną uwagę zasługuje tekst znanego publicysty Michała Smolorza poświęcony postaci Zdzisława Grudnia. Konferencja „Oni decydowali na Górnym Śląsku w XX wieku”była bowiem ostatnią, na której przedstawił on swój referat.
Spis treści:
Wojciech Korfanty(Jan F. Lewandowski)
Michał Grażyński(Krzysztof Nowak)
Hans Lukaschek (Matthias Lempart)
Josef Wagner (Mirosław Sikora)
Fritz Bracht (Mirosław Węcki)
gen. Aleksander Zawadzki (Janusz Mokrosz)
Jerzy Ziętek(Bogusław Tracz)
Edward Gierek(Przemysław Snoch)
Zdzisław Grudzień(Michał Smolorz)
Andrzej Żabiński(Jakub Kazimierski)
gen. Roman Paszkowski(Łukasz Gądzik, Piotr Rygus)
ks. Carl Ulitzka(Piotr Sput)
bp. Stanisław Adamski(Sabina Kuśka)
bp. Herbert Bednorz(Mateusz Sobeczko)
„Publikacja »Oni decydowali na Górnym Śląsku w XX wieku« jest próbą młodych historyków przyjrzenia się dramatycznym dziejom Górnego Śląska poprzez działalność tych, którzy musieli w ubiegłym stuleciu rozwiązywać problemy tworzone przez wyzwania polityczne, społeczne i gospodarcze w tym regionie. W jakim stopniu przyczynili się do rozwiązywania konfliktów, a w jakim sami je tworzyli, czy dorośli do roli przywódców politycznych, jakie były normy i cele, którymi się kierowali, a ile miejsca w ich działalności zajmowały zwykłe,ludzkie emocje – to pytania często zadawane w tej książce.Zgromadzenie w jednym miejscu kilkunastu artykułów biograficznych jest interesującą próbą nie tylko poszukania odpowiedzi w kwestii, kto decydował o historii Górnego Śląska w ubiegłym wieku, ale także refleksji, czy ten region nie narzucał w istocie wszystkim decydentom konieczności sprostania podobnym wyzwaniom.Dzisiaj, z perspektywy już nowego stulecia, możemy ocenić, komu udawało się to lepiej, a komu gorzej, i wyjaśnić, dlaczego się tak działo”.
Z recenzji prof.zw. dr. hab. Ryszarda Kaczmarka
„To pionierskie opracowanie wśród publikowanych ostatnio wydawnictw poświęconych najnowszym dziejom Górnego Śląska. Spojrzano bowiem na Górny Śląsk jako na spójny region historyczny, porozrywany tragicznymi wydarzeniami XX wieku. I pokazano ów dramatyzm biografami postaci, które podejmowały decydujące dla tego regionu wybory w wymiarze duchowym, ideologicznym i politycznym – w dużej mierze bez liczenia się z wolą obywatelską mieszkańców Górnego Śląska. Znajdują się w tym zbiorze biografie ostatnich kanalii,niezaspokojonych emocjonalnie wizjonerów i bezwzględnych politykierów, często przerażających swoją niecną kondycją osobowościową. Są wśród nich niemieccy i polscy Górnoślązacy,Polacy i Niemcy. Nie powinien dziwić w tym zestawie nadmiar nacjonalistów, szowinistów, antysemitów, hitlerowców i komunistów. W sumie ta biograficzna opowieść ukazuje smutny obraz rzeczywistości XX wieku między innymi na Górnym Śląsku. Uważam,że publikacja ta powinna otworzyć dyskurs o tych, co rządzili, a także dalej decydowali o losach tego regionu w XX wieku. Również po 1989 roku”.
Z recenzji dr. hab.Piotra Greinera
Książkę można nabyć w księgarni Orbita w Rybniku.
Współpartnerami prezentowanego projektu wydawniczego są: Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, Kompania Piwowarska, Starostwo Powiatowe w Raciborzu, Gmina Krzyżanowice, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa (odział w Rybniku)i Towarzystwo Przyjaciół Archiwum, Archiwum Państwowe w Katowicach, Stowarzyszenie Humanistyczne Europa, Śląsk,Świat Najmniejszy, Agencja Reklamowo Wydawnicza ILLUSTRIS.