Szkoła Podstawowa w Książenicach znajduje się przy ulicy Ks. Jana Pojdy 100. Patronem szkoły jest Stanisław Ligoń, znany pod pseudonimem Karlik z Kocyndra (ur. 27 lipca 1879 w Królewskiej Hucie, zm. 17 marca1954 w Katowicach) – śląski pisarz, malarz, ilustrator, działacz kulturalny i narodowy, reżyser, aktor.
Szkoła prowadzi własną stronę internetową: www.szkolaksiazenice.szkolnastrona.pl
Według informacji zawartych na stronie obecnie w szkole uczy się 179 dzieci (90 dziewczyn i 89 chłopców). Z dziećmi pracuje 17 nauczycieli.
Młodzi mieszkańcy Książenic mają dostęp do biblioteki szkolnej, w której zbiorach znajdą książki o tematyce historycznej, poezje i dramaty, literaturę powszechną, literaturę dla młodzieży, biografie, a także lektury i inne pozycje.
Dzieci mają również możliwość zajęć na świetlicy szkolnej, gdzie różni nauczyciele prowadzą różne zajęcia, np. zajęcia edukacyjne, zajęcia plastyczne, zajęcia edukacyjne – społeczne, zajęcia komputerowe, zajęcia sportowe.
Dyrektorem Szkoły Podstawowej w Książenciach jest Pani mgr Salomea Morawin, która pełni tę funkcję od 1 września 2006 roku. Wrześniej dyrektorem szkoły była Pani mgr Danuta Zieleźny.
W szkole dzieci mają możliwość pomocy szkolnego Pedagoga, do którego mogą zgłosić się gdy nie radzą sobie z programem nauczania, chcą pomocy i rady z tym związanej, gdy ktoś naruszy ich prawa, gdy ktoś stosuje wobec nich przemoc, gdy potrzebują pomocy i rady, gdy chcą porozmawiać z kimś życzliwym, gdy chcą poradzić się dokonując trudnych wyborów.
W książenickiej Szkole Podstawowej działa również oddział zerowy dla najmłodszych dzieci. Zajęcia w Oddziale Przedszkolnym odbywają się w godz. 8.00- 13.00. w ramach dwóch grup prowadzonych przez panie Mariolę Podorską i Malwinę Kurpanik. Sale przedszkolne wyposażone są w nowe, estetyczne meble i różnorodne pomoce dydaktyczne.
Wg informacji zawartych na stronie internetowej szkoły do oddziału zerowego uczęszcza 49 uczniów, którzy podzieleni są na dwie grupy. Są wśród nich dzieci w wieku 4, 5, 6 lat.
Dane kontatkowe:
Szkoła Podstawowa im. Stanisława Ligonia
ul. Ks. Jana Pojdy 100
44- 213 Książenice
tel.(032) 43 11 024
email: sp.ksiazenice@wp.pl
Rys historyczny
Dzieje szkolnictwa W Książenicach, podobnie jak cała historia Książenic, są bardzo dobrze znane dzięki kronice szkolnej napisanej w 1865 r. przez ówczesnego kierownika szkoły Melchiora Kempę. Pracował on w tutejszej szkole od 1856 r. Z kroniki wynika, iż szkolnictwo istniało w naszej wsi już wcześniej – prawdopodobnie od 1812-1813 roku. Autor kroniki szkolnej wymienia swoich poprzedników. Byli nimi: Bartusitzki, Sobik, Kubiś, Slotta, Zygamek, Wengrzyczek, Kachel, Nowroth.
W tym czasie Książenice (wtedy Knizenitz) administracyjnie należały do powiatu rybnickiego, w województwie opolskim. Szkoła mieściła się wtedy przy dzisiejszej ulicy Nad Potokiem 60. Był to budynek drewniany, kryty strzechą z dwoma pomieszczeniami do nauki i jednopokojowym mieszkaniem dla nauczyciela. Kronikarz skarżył się, iż ten budynek był ciasny, wilgotny, niezdrowy.
Z dokumentacji szkolnej dowiadujemy się, że murowany budynek szkolny przy dzisiejszej ulicy ks. Jana Pojdy oddano do użytku w 1870r., a jego starą cześć od strony Knurowa już w 1864 r. Posiadał on w całości cztery sale lekcyjne i jedno mieszkanie nauczycielskie. Ten budynek w niezmienionym stanie, służył kształceniu i wychowaniu naszych dzieci aż do 1980 r.
Wracając do początków szkolnictwa w Książenicach, zauważamy stosunkowo dużą liczbę uczniów w szkole w porównaniu z ilością wszystkich mieszkańców, co potwierdza fakt o wielodzietności rodzin w tych czasach. I tak dla przykładu: w 1864 r. we wsi było 67 domów, 771 mieszkańców ogółem, w tym 150 uczniów w szkole.
Dzieci szkolne stanowiły wtedy prawie 20 procent ogółu mieszkańców. Obecnie ilość uczniów szkoły podstawowej stanowi około 10% ogółu mieszkańców, choć nauka w szkole trwa dłużej.
Liczba uczniów w szkole do końca XIX wieku:
Rok Liczba uczniów
1856 124
1860 122
1862 150
1864 150
1870 180
1894 124
1899 152
Zwraca uwagę zmniejszenie się ilości dzieci między latami 1870-1894. Jedną z głównych przyczyn tego zjawiska był wybuch epidemii tyfusu na Śląsku w 1878 r., której ofiarami były głównie dzieci.
Od początku XX wieku liczba uczniów w szkole i w ogóle mieszkańców ma wyraźne tendencje wzrostowe i kształtuje się następująco:
Rok Liczba uczniów
1904 190
1905 207
1909 206
1912 241
1914 212
1916 246
1919 235
1920 244
W tych latach nauczanie w szkole było dwupoziomowe – dwa oddziały niższe (kl. I-II po dwa lata nauki) i trzy oddziały wyższe (kl. I-III po roku nauki). Razem siedem lat.
Po Melchiorze Kempie kolejnymi kierownikami szkoły w Książenicach byli m.in. Langner, Wieloch, Skiba. W latach 1900-1920 w szkole uczyło przeważnie czterech nauczycieli. Po zakończeniu I wojny Światowej, powstaniach śląskich i plebiscycie, powiat rybnicki jako ostatni został przyłączony do odrodzonego państwa polskiego. W 1922 r. do Książenic ,,zawitała” także polska oświata. 7 czerwca 1922 r. niemiecki radca szkolny Hachnel z Gliwic, któremu dotychczas podlegała szkoła przekazał ją Wojewodzie śląskiemu, a 18 sierpnia 1922 r. kierownictwo szkoły objął Augustyn Marek. W szkole rozpoczęły pracę dwie nauczycielki, Helena Hreczańska i Marta Buglanka.
W sierpniu 1925 r. kierownik szkoły Augustyn Marek zmarł po ciężkiej chorobie. Jego miejsce zajął Jan Piskot. Jeszcze w tym samym roku szkoła została poddana remontowi. Zakupiono podstawowy sprzęt i meble, w czym była ogromna zasługa Zarządu Szkolnego, na czele którego stał wójt Jan Piecha oraz proboszcz ks. Jan Pojda.
Oprócz samej pracy dydaktyczno-wychowawczej w książenickiej szkole bardzo intensywnie zaczęła się rozwijać praca kulturalno-oświatowa wśród dorosłych. Kolejno powstały kursy dla dorosłych. Utworzono również Towarzystwo Śpiewacze „Jutrzenka”, którego prezesem został Teofil Szymura. Proboszcz ks. Jan Pojda założył m.in. Towarzystwo Młodzieży św. Barbary.
W 1925 r. na 1150 mieszkańców było 227 dzieci szkolnych. Naukę w szkole rozpoczął nowy nauczyciel Augustyn Koch, religii zaś uczył ks. Jan Pojda. Razem pracowało w szkole pięciu nauczycieli i wychowawców.
15 czerwca 1927 r. kierownikiem szkoły został Karol Nimcz (Nimptsz), który pełnił tę funkcję do 30 kwietnia 1938 r. Oprócz pracy pedagogicznej był on gorącym propagatorem i nauczycielem wiedzy sadowniczej i pszczelarskiej wśród mieszkańców Książenic.
W latach międzywojennych liczba uczniów w szkole wahała się od 190 w 1926 r. do 234 w roku szkolnym 1932/33. Ilość nauczycieli to średnio 5-6 osób.
Z tych lat starsi mieszkańcy Książenic pamiętają jeszcze takie nazwiska nauczycieli jak: Buglanka, Musiołówna, Pilorzówna, Krzysik, Dębski, Hanslik, Piękoś oraz kierownika szkoły Karola Nimcza.
W grudniu 1938 r. kierownictwo szkoły objął Jan Simka. Po wybuchu II wojny światowej i nastaniu okupacji niemieckiej, od kwietnia 1940 r. zaczęła działać szkoła niemiecka, najpierw jedno-, a potem dwuklasowa. Przez krótki okres czasu prowadził ją Jan Simka, później jednak przychodzili kierownicy z głębi Rzeszy. W sumie w okresie okupacji było ich aż sześciu. Po wyzwoleniu, w październiku 1945 r. kierownikiem szkoły mianowany został Feliks Galisz, który pełnił tę funkcję do przejścia na emeryturę w 1963 r.
W latach szkolnych 1945/46 oraz 1946/47 prowadzono klasy ósme, tzw. wyrównawcze, do których uczęszczali uczniowie starsi, aby ukończyć polską szkołę podstawową. Pierwsi nauczyciele w powojennej polskiej szkole to oprócz kierownika, jego żona Franciszka, Józef Timmel i Emilia Piechula. Religii uczył ks. proboszcz Paweł Ryś.
Szkoła odczuwała coraz większe kłopoty lokalowe. Cztery sale lekcyjne i jedna zastępcza nie spełniały podstawowych wymogów prowadzenia procesu nauczania i wychowania. Stale wzrastała liczba uczniów. W roku szkolnym 1948/49 było ich już 272. Niektóre klasy liczyły ponad 50 uczniów. Warunki nauki dla dzieci i pracy dla nauczycieli były bardzo trudne.
Od roku szkolnego 1963/64 kierownictwo szkoły objął Gustaw Dziadek. Funkcję tę pełnił do 1971 r. W tym czasie pracę pedagogiczną w szkole prowadziły m.in. Emilia Galisz (Piechula), Halina Radecka, Róża Sosna, Anna Dziedzic, Elfryda Pawlas. Godne podkreślenia jest, iż mimo niezmienionych od 100 lat warunków lokalowych szkoły, dzięki pracowitości i poświęceniu nauczycieli szkoła osiągała bardzo dobre wyniki w nauczaniu i wychowaniu młodego pokolenia Książenic. Ściśle współpracowała z rodzicami i całym środowiskiem.
15 sierpnia 1971 r. kierownikiem, a następnie dyrektorem szkoły mianowany został Rainhard Pawlas, urodzony w Książenicach, tutaj wychowany i zamieszkały. Funkcję tę pełnił przez 20 lat, do przejścia na emeryturę. W latach 1975-85 utworzył, a potem był przewodniczącym Społecznego Komitetu Budowy Szkoły w Książenicach. Dzięki dużej pomocy mieszkańców Książenice uzyskały w tym okresie dwa obiekty oświatowe. 1 września 1980 r. oddany został do użytku piękny budynek nowej szkoły, a 30 września 1985 r. nowa, wspaniała sala gimnastyczna i boisko. W tym samym dniu placówka otrzymała również swego patrona, wielkiego Ślązaka, Stanisława Ligonia. Od tego czasu szkoła i jej otoczenie stanowią jeden z piękniejszych kompleksów oświatowych.
Opisując rozwój szkolnictwa w Książenicach, najprościej przedstawić przykład. Przed 1980 rokiem szkoła zatrudniała 7-8 osób całego personelu, po 1985 r. liczba osób personelu pedagogicznego i pomocniczego wzrosła do 30. W latach 1960-1990 najdłużej w szkole pracowały, bądź jeszcze pracują: Halina Radecka, Lubomira Król, Elfryda Pawlas, Anna Grychtoł, Henryka Turek, Lucyna Młynarczyk i Joanna Walus. Od 15 sierpnia 1991 r. po wygraniu konkursu, pracą dydaktyczno-wychowawcza w Szkole Podstawowej im. Stanisława Ligonia w Książenicach, kieruje dyrektor szkoły mgr Danuta Zieleźna.